Gospodin Dragan V. Liješević je čovek sa impozantnom biografijom. Diplomirani je pravnik na Pravnom fakultetu Univerziteta u Podgorici. Nekadašnji je šef pravne službe, načelnik Opšte uprave, član Izvršnog odbora i Sekretar Opštine Budva, ali i šef pravne službe, direktor pravnog sektora i sekretar HG Budvanska Rivijera.
Kao nekadašnji član Spoljnotrgovinske arbitraže pri Privrednoj komori SFR Jugoslavije u Beogradu poseduje ekspertska znanja i iskustva iz kompanijskog prava i privatizacije.
Od samog početka procesa privatizacije privrede u SFR Jugoslaviji, devedesetih godina prošlog veka, bavi se svojinskom i upravljačkom transformacijom, posebno u turističkoj privredi, kao i tenderskom privatizacijom u Crnoj Gori.
Kao vlasnik „Iv Consulting“ rukovodi mnogobrojnim ekspertskim timom konsultanata u pružanju usluga mnoštvu klijenata sa prostora bivše Jugoslavije, Evropske unije, Velike Britanije, Rusije i zemalja bivšeg Sovjetskog Saveza.
Gospodin Liješević u svom intervjuu za CMJP govori o prirodi konsaltinga kao i o eksternim značajima ovog posla. Takođe, osvrće se na situaciju u Crnoj Gori po pitanju stranih investicija i predviđa buduće efekte istih.
„Iv Consulting“ je jedna od poznatijih konsalting kompanija u Crnoj Gori, sa velikim brojem uglednih klijenata i poslovnih partnera. Koji su kvaliteti najviše doprineli ovakvoj afirmaciji na tržištu?
Naša kompanija je specijalizovana za poslove korporativnog i imovinskog prava, privatizacionog, transakcijskog i finansijskog restrukturiranja, planiranja i razvoja investicija, prometa i upravljanja nekretninama, operativnog savjetovanja i inženjeringa. Kompanija je stekla reputaciju i ugled kod sadašnjih i bivših klijenata, poslovnih partnera sa kojima sarađuje, organa državne i lokalne uprave i drugih stakeholdera, prije svega slijedeći kvalitet kao najbolji putokaz za unapređenje svog poslovanja.
Naš kvalitet počiva na važnim kriterijumima kao što su: strateško planiranje i upravljanje, fokus na klijenta i tržište, informacije i analize, fokus na ljudske resurse, proces menadžment i poslovni rezultat. Ovi ustanovljeni kriterijumi našeg poslovanja nam pomažu da unaprijedimo rad i povećamo konkurentnost, fokusirajući se na naš osnovni cilj, a to je neprestano pružanje novih vrijednosti svojim klijentima čime poboljšavamo i ukupne rezultate poslovanja naše kompanije.
Posebno bih istakao da kritičnu kariku, od koje zavisi kvalitet našeg rada i proces poslovanja, predstavlja kvalitet naših klijenata, pa, stoga, i odabir klijenata kojima pružamo usluge za nas je od izuzetnog značaja.
Na koji način i u kojoj meri, po Vašem mišljenju, kompanije u ovom sektoru doprinose privredi kako na lokalnom tako i na državnom nivou?
Savremene tržišne ekonomije imaju potrebu za konsaltingom kao specifičnim vidom pomaganja menadžmentu kompanija i rukovodnim strukturama na svim nivoima vršenja vlasti.
Kod nas u Crnoj Gori, kao i u svim državama regiona, neophodnost konsaltinga proizilazi iz prirode problema sa kojim se susreću kako menadžeri u kompanijama, tako i političke strukture koje vrše vlast, obzirom da se radi o transformacionim procesima kod kojih se ne mogu primijeniti rutinska rješenja i koja često prate sukobljeni interesi otežavajući pronalaženje najboljeg rješenja.
Deficit znanja, nedovoljno razvijene menadžerske sposobnosti i vještine rukovodilaca u domaćim kompanijama, posebno onim koje prolaze kroz tranziciju, i nedostatak iskustva u rješavanju nestrukturiranih problema, predstavljaju dodatni problem koji opterećuje domaću privredu u fazi tranzicije, za koju eksperti tvrde da je centralna ili središnja faza, koja treba da označi radikalni zaokret i prekretnicu u budućem razvoju domaće ekonomije i njenih aktera.
Da bi se ovaj zaokret postigao domaćim kompanijama i njihovom menadžmentu je potrebna profesionalna pomoć u znanju, informacijama i razvoju novih sposobnosti i vještina. Konsalting se pokazao kao odličan način ove pomoći, posebno u procesu privatizacije kompanija. Konsalting prati cjelokupan proces privatizacije kompanija, počev od pripreme za privatizaciju preko pomoći u procesima prije privatizacije u cilju određivanja fer vrijednosti kompanije koja se privatizuje, kao i drugih neophodnih vidova konsaltinga, koji se odnose na procese integracije i preuzimanja kompanije, njegovu revitalizaciju i emisiju kapitala.
Konsalting je, čini se, grana koja tek treba da zaživi na ovim prostorima. Koja su najatraktivnija svojstva ovog posla, odnosno, zašto biste nekome preporučili da se okuša u ovoj profesiji?
Konsalting, u svom najpreciznijem smislu, predstavlja mogućnost da se skrene pažnja vlasnika kompanije i preduzetnika na uspješnost kritičnih oblasti poslovanja, koje se zasnivaju na razumijevanju i rješavanju problema. U tom smislu, atraktivnost bavljenja konslatingom, sa profesionalnog aspekta, je stalno edukovanje i sticanje novih iskustava i vještina da bi ste, kao konsultant, imali mogućnost da analizirate problem na integrativan način, da razumijete kako su problem ili mogućnost, izazov ili rezultat međusobno povezani sa drugim faktorima, da bi ste uspješno savjetovali i usmjerili vlasnike kompanija, prilikom donošenja odluka i boljeg preduzimanja akcija.
Kako su konsultantske kompanije uglavnom u privatnom vlasništvu, može se reći da je atraktivnost bavljenja konslatingom, sa komercijalnog aspekta, profitabilnost njihovog poslovanja i ona je jedan od osnovnih ciljeva poslovne aktivnosti svakog konsultanta, odnosno ostvarivanje što boljih rezultata za isti vremenski period ili trud.
Obim direktnih stranih investicija u Crnoj Gori se primetno povećava iz godine u godinu. Koji rezultati su primetni do sada i kakve implikacije ima ovaj trend za budućnost, naročito u dugom roku?
U Crnoj Gori danas posluju investitori iz 113 zemalja, a tokom 2016. godine ostvaren je ukupan priliv stranih direktnih investicija od oko 687 miliona evra. Prema preliminarnim podacima Vlade, neto priliv stranih direktnih investicija u periodu januar – jul 2017, iznosio je 249,8 miliona evra, što je za 41% više nego u istom periodu prethodne godine.
Ovakav trend rasta direktnih stranih investicija, dugoročno gledano, ima implikacije na razvoj strateških privrednih grana u Crnoj Gori, kao što je npr. turizam. Tako, učešće ukupne turističke industrije u bruto domaćem proizvodu (BDP) Crne Gore, prema procjenama WTTC-a (Svjetskog saveza za turizam i putovanja) u 2016. godini je iznosilo 22,1% ili 846,4 miliona EUR, dok će do 2027. u prosjeku rasti za 6,3% godišnje i dostići nivo od 1.656,4 miliona, odnosno 31,2% BDP-a.
Rast direktnih stranih investicija uzročno – posljedično utiče na izgradnju saobraćajne, vodovodne, kanalizacione, energetske i telekomunikacione infrastrukture, sa akcentom na biznis zonu, a u skladu sa razvojnim planovima i strategijom države Crne Gore.
Ovdje bih posebno istakao projekcije razvoja saobraćajne infrastrukture, o čemu svjedoče značajni saobraćajni infrastrukturni projekti koji se realizuju u Crnoj Gori – u prvom redu to je intenzivirana izgradnja auto puta. Značajni su iskoraci u realizaciji kapitalnih projekata u energetskom sektoru – privodi se kraju projekat energetskog podmorskog kabla do Italije, čime Crna Gora postaje energetsko čvorište cijelog regiona – ovih dana se pušta u probni rad prvoizgrađeni vjetropark, a Crna Gora ostaje privržena izgradnji novih termo i hidroenergetskih objekata.
Da bi se održao trend rasta direktnih stranih investicija, Vlada iskazuje odlučnost da se, i u vremenu realizacije zahtjevnog finansijskog plana konsolidacije, očuva konkurentnost i predvidivost poreskog sistema. Stopa poreza na dobit pravnih i fizičkih lica je na najnižem nivou u regionu, dok su poreska oslobođenja u područjima indeksa razvijenosti ispod 75%, doprinijela da Crna Gora bude okarakterisana kao najatraktivnija investiciona destinacija Jugoistočne Evrope, pa i šire. Takođe, Vlada, u otvorenoj komunikaciji sa poslovnom zajednicom, odlučno radi na uklanjanju svih biznis barijera u cilju daljeg unapređenja poslovnog ambijenta, kao uslova ubrzanog ekonomskog rasta.
„Iv Consulting“ se, između ostalog, bavi i privatizacijom. Koji se efekti privatizacije na privredu ističu kao najbitniji?
Privatizacija je jedan od suštinskih sadržaja tranzicije, koji stvara novu korporativnu strukturu i nove vlasničke odnose, sa direktnim uticajem na promjenu elemenata privrednog sistema i institucionalne strukture u zemlji. S druge strane, od samog napretka u tranziciji zavisi kvalitet poslovnog okruženja, odnosno interes investitora da investiraju u projekte privatizacije i time doprinose kvantitativnim i kvalitativnim performansama privatizacije.
Napredak privatizacije u Crnoj Gori donio je dominaciju privatnog sektora u kreiranju BDP – a. Bankarski sektor je otišao najdalje u tranziciji i on je sve sposobniji da vrši alokaciju akumulacije u razvojne svrhe i da se na tržištu kapitala stvaraju mogućnosti za mobilizaciju kapitala potrebnog za razvoj.
Značajni su efekti u domenu reforme infrastrukture, raste rejting energetskog sektora i liberalizacija spoljne trgovine, bruto domaći proizvod iz godine u godinu raste i on počiva na ekspanziji sektora usluga – turizmu, trgovini i finansijskom posredovanju. Inflacija, mjerena indeksom cijena na malo, bilježi konstanatan pad. Proces privatizacije je, takođe, dao snažan impuls i razvoju građevinarstva. Dinamičan rast direktnih stranih investicija, kroz proces privatizacije, pozitivno se odrazio na zaposlenost i plate zaposlenih.
Konsalting je struka koja zahteva prilagođavanje svakom individualnom klijentu. Koji su dominantni faktori od kojih zavisi pristup rešavanju poslovnih problema Vaših klijenata?
Mi kao domaća konsultantska kompanija zadovoljavamo potrebe domaćih i inostranih klijenata za koje velike međunarodne konsultantske kompanije nijesu specijalizovane ili nemaju ekonomski interes. To ukazuje da mi u definisanju naše poslovne ponude primjenjujemo situacioni pristup, odnosno naša poslovna aktivnost adaptira se prema potrebama kljenata. Obzirom da se problemi definišu uglavnom kao složeni, za klijente je bitno da mogu da traže i dobiju više konsalting usluga koje su koordinirane i dopunjene savjetima u vezi sa različitim viđenjima problema koji se rješava.
Naše iskustvo govori da većina klijenata više voli da kupi usluge koje je odabrala, koordinirala i oformila u jedinstven paket samo jedna konsultantska kompanija, pa, polazeći od toga, naši stručni timovi su sastavljeni od različitih specijalnosti i oni zajedno mogu da pruže klijentu sveobuhvatnu uslugu koja mu je potrebna. U tu svrhu često našu ponudu klijentu artikulišemo preko konzorcijuma u kojem učestvujemo sa jednim ili više subjekata, koji uglavnom imaju međunarodno prepoznatljiv brend i kvalitet.
Intervju sa gospodinom Draganom Liješevićem vodio je član projektnog tima Centra za međunarodnu javnu politiku Marko Kolar.
