Organizacija zemalja izvoznica nafte OPEK formirana je 1960. godine u Bagdadu sa ciljem koordinisanja proizvodnje i izvoza nafte država članica. Razlozi za formiranje ovakve organizacije mogu se naći posle 1950. godine kada je proizvodnja nafte bila veća od potražnje zbog čega je došlo do pada cena nafte na svetskom tržištu.
Zemlje čije ekonomije u velikoj meri zavise od proizvodnje nafte kao što su Saudijska Arabija, Irak ili Venecuela odlučile su da se organizuju i da pruže zajednički odgovor na obaranje cena nafte. OPEK čine 12 zemalja članica (Alžir, Angola, Ekvador, Iran, Irak, Kuvajt, Libija, Nigerija, Katar, S. Arabija, UAE i Venecuela) sa sedištem u Beču, kojom upravlja Odbor guvernera, a koje izabiru zemlje članice, dok predsednika bira konferencija.
Jedan od najvažnijih razloga za formiranje OPEK-a bio je i suprostavljanje ovih zemalja međunarodnom naftnom kartelu koji je okupljao najmoćnije svetske naftne kompanije kao što su Ekson, Standard oil, Britiš petroleum, Šel i koje su diktirale cene nafte na globalnom tržištu.
Ove korporacije imale su brojne koncesije za eksploataciju nafte sa teritorija država budućih članova organizacije OPEK i kršeći dogovorene kvote koncesijama, proizvodili su veće količine nafte od potražnje na tržištu i time održavale niske cene ovog energenta. Zato se prvobitna uloga OPEK-a svodila na borbu za reviziju ugovora o koncesijama sa krajnjim ciljem nacionalizacije naftnih izvora. Zemlje OPEK-a uspele su da ostvare ovaj plan i da nacionalizuju rafinerije na svojim teritorijama što je dovelo do kontrole proizvodnje i do ekonomskog uspona zemalja izvoznica nafte. Uticaj arapskih zemalja u OPEK-u je veoma veliki, tako da je nafta korišćena i kao sredstvo političkog pritiska, pre svega na Izrael i zemlje koje su ga podržavale.
Jedan od najboljih primera je uvođenje privremenog embarga i isporuke nafte Nemačkoj i Holandiji 1973. godine za vreme sukoba na Bliskom istoku. Međutim, početkom 1980-ih uticaj OPEK-a u međunarodnim odnosima i svetskom tržištu nafte opada, jer su industrijske zemlje uzvratile uštedama, korišćenjem alternativnih izvora energije, kao i otkrivanjem vlastitih naftnih izvora. Kada je reč o situaciji danas, procene su da zemlje OPEK-a podmiruju oko dve petine svetske potrošnje nafte i da poseduju oko tri četvrtine svetskih poznatih rezervi.
Međutim, u poslednje dve godine cena nafte je opala za oko 30 procenata i zbog geopolitičkih kriza, Ukrajine, sankcija koje su SAD i EU uvele Rusiji kao i zbog jačanja terorističke organizacije Islamske države u Siriji i Iraku gde kontrolišu ogromne teritorije na kojima se nalaze izvori nafte.
Istovremeno, SAD kao najveći svetski potrošač energije, počeo je da koristi nove izvore energije ali je i povećao vlastitu proizvodnju nafte. Metodom takozvanog frankinga iz utrobe zemlje, eksploatišu se zemni gas i nafta, energenti koji na taj način ranije uopšte nisu bili dostupni. Prema procenama Međunarodne agencije za energiju, SAD bi u narednim godinama mogle da proizvode više nafte od Rusije i Saudijske Arabije.
Za industrijske zemlje koje nemaju veliku sopstvenu proizvodnju nafte, trenutna cena nafte može da bude jedan od ključnih faktora za razvoj njihovih ekonomija. Unikredit banka je izračunala da bi samo u Nemačkoj preduzeća i privatna domaćinstva mogli da uštede oko 35 milijardi dolara usled niskih cena energenata. S druge strane, za zemlje koje svoju ekonomiju dobrim delom baziraju na proizvodnji i distribuciji energenata, ovakve cene predstavljaju veliki problem.
Na primer, budžet Ruske Federacije više pogađa niska cena nafte na tržištu nego sankcije kojima je izložena od strane SAD i EU. Sve ovo dovodi do zaključka da će se bar zemlje OPEK-a dogovoriti da proizvode manje količine nafte, kako bi smanjili ponudu i tako povećali cene. Trenutno, ta organizacija prema zvaničnim podacima proizvodi 30 miliona barela nafte dnevno.
Ipak, ne pridržavaju se sve države dogovorenih kvota. Prema podacima Međunarodne agencije za energiju OPEK dnevno eksploatiše 500.000 barela više nego što je dogovoreno. Američki politikolog Džef Kolgan smatra da se zemlje OPEK-a u 96 posto slučajeva nisu pridržavale kvota proizvodnje. On smatra da moć da kontroliše cenu nafte ima Saudijska Arabija kao pojedinačna država, dok to nije slučaj sa OPEK-om kao organizacijom.
Kao zaključak nameće se tvrdnja da OPEK više nije u stanju da znatnije utiče na globalna energetska tržišta kao što je to bilo u prošlim vremenima, što svakako dovodi do toga da zemlje članice ove organizacije imaju lošiji položaj u međunarodnim odnosima.
 sa sedištem u Beču.){kind=link}